Kategorie – Markery

Lokalizacja kapliczek jest zaznaczona na mapie markerami (ikonkami). Oprócz położenia obiektu markery określają również jego kategorię.

Kapliczka domkowa, murowana.

Kapliczki zbudowane w formie małych domków, miniaturowych kościołów lub cerkiewek.

Wznoszone na planie kwadratu lub prostokąta. Mają dachy dwuspadowe lub brogowe zwieńczone sterczynami, krzyżami a czasem wieżyczkami. Większość kapliczek domkowych ma drzwi wejściowe, często oszklone.

Przykłady.

Kapliczka murowana.

Kapliczki murowane z wnękami oraz wszystkie pozostałe kapliczki murowane, których nie można zaklasyfikować do innej grupy.

Murowane kapliczki z wnękami należą do najczęściej spotykanych form w Polsce. Budowane z kamienia lub cegły w formie przysadzistych, lub smukłych prostopadłościanów. Nakryte dwuspadowymi lub brogowymi daszkami. Często dzielone gzymsami na kondygnacje, tej samej lub różnej wysokości, lub uskokowo zwężające się ku górze. Kapliczki wieńczą krzyże lub małe krzyżyki żelazne.

Przykłady.

Kapliczka słupowa lub kolumnowa.

Wysokie, kamienne kolumny lub wielokondygnacyjne struktury zwieńczone krzyżem lub figurą świętej osoby.

Przykłady.

Kapliczka na budynku.

Kapliczka lub figura święta umieszczone w fasadzie budynku lub stojącą na ziemi i tylną ścianą oparta o budynek.

Przykłady.

Kamienna kapliczka słupowa z wnęką.

Intrygująca archaiczną formą monolitowe kamienne kapliczki są charakterystyczne dla Dolnego Śląska. Zwane czasem pokutnymi należą do najstarszych kapliczek na ziemiach polskich.

Wykonane często z jednego bloku piaskowca lub granitu. Jednym z powodów ich fundacji były ugody zawierane pomiędzy zabójcą a rodziną zabitego. Czasem napotkać można nowsze kapliczki zbudowane w tym samym stylu.

Przykłady.

Grota.

Kapliczka wnękowa zbudowana w formie kamiennej groty. We wnęce, znajduje się najczęściej figura Matki Boskiej.

Przykłady.

Murowana latarnia.

Kapliczki latarniowe mają formę czworoboku z prześwitami lub wnękami ustawionego na czworobocznym słupie lub okrągłej kolumnie.

Ten typ kapliczek przypomina formą latarnie umarłych. Miejsce kaganków zapalanych nocą, z czasem zajęły figury świętych.

Przykłady.

Kapliczka oszklona.

Murowany lub kamienny postument. Święta figura umieszczona w oszklonej gablocie.

Przykłady.

Kapliczka arkadowa.

Dach podparty murowanymi lub kamiennymi kolumnami. W środku umieszczona jest figura świętej osoby.

Przykłady.

Krzyż drewniany.

Przydrożny krzyż drewniany.

Przykłady.

Krzyż kamienny.

Przydrożny krzyż kamienny lub murowany.

Przykłady.

Krzyż pokutny.

Monolityczne, proste i surowe kamienne formy w kształcie krzyża wznoszone przez zabójców w miejscu, w którym dokonało się morderstwo.

Przykłady.

Krzyż metalowy.

Przydrożne krzyże metalowe. Kute, odlewane lub spawane.

Przykłady.

Krzyż metalowy na kamiennym postumencie.

Krzyż metalowy umieszczony na kamiennym lub murowanym postumencie.

Przykłady.

Krzyż prawosławny.
Karawaka.

Krzyż tworzy pionowy pień i dwie poprzeczki z których górna jest trochę krótsza od dolnej. Znaczna część karawak w Polsce miała obydwie poprzeczki o równej długości.

Karawaka, krzyż choleryczny, krzyż morowy – krzyż pochodzący XVI-XVII wieku z miasta Caravaca w Hiszpanii. W czasie trwania zaraz rozprzestrzenił się na wschód, bardzo popularny w Polsce pod koniec XVIII, w XIX i na początku XX wieku.

Przykłady.

Krzyż z kapliczką.

Mała kapliczka, w formie ozdobnej skrzyneczki, umieszczona zwykle w miejscu przecięcia się belek krzyża.

Inne formy to kapliczki zawieszone na pionowej belce krzyża około 1,5metra nad ziemią. W okresie baroku popularne były krzyże zdobione narzędziami i godłami Męki Pańskiej oraz figurami aniołów i świętych.

Przykłady.

Krzyże wotywne na cmentarzach.

Krzyże wotywne oraz pamiątkowe znajdujące sie na terenach cmentarzy.

Chrystus Frasobliwy.

Figura Chrystusa w pozycji siedzącej, umęczonego i zamyślonego, oczekującego na śmierć.

W odczuciu mieszkańców wsi, obnażony z szat i cierpiący Odkupiciel był w stanie jak nikt inny pojąć ogrom krzywdy chłopskiej.

Przykłady.

Święty Jan Nepomucen.

Kapliczki i figury wolnostojące.

Według tradycji ludowej był świętym, który chronił pola i zasiewy przed powodzią, ale również i suszą.

Przykłady.

Święty Florian.

Figury Świętego Floriana umieszczone na budynkach i wolnostojące.

Św. Florian jest patronem wykonawców zawodów wiążących się z ogniem: strażaków, hutników, kominiarzy, garncarzy, piekarzy.

Przykłady.

Figura święta.

Figury świętych osób, wolnostojące, umieszczone na ziemi lub na niskich postumentach.

Również wszystkie figury święte, których nie można zaklasyfikować do innych kategorii.

Przykłady.

Figura święta na cokole.

Pomniki świętych stojące na niezbyt wysokich cokołach.

Kapliczki przydrożne przedstawiające figury święte stojące na wysokich kolumnach lub słupach umieszczone są w kategorii kapliczki słupowe.

Przykłady.

Figury świetych na cmentarzach.

Figury świetych oraz inne obiekty małej sztuki sakralnej znajdujące sie na terenach cmentarzy.

Kapliczka domkowa, drewniana.

Małe budowle przypominające domki wykonane z drewna.

Stawiane na planie kwadratu lub prostokąta, pokryte dachem dwu lub czterospadowym. Większość kapliczek domkowych ma drzwi wejściowe, często oszklone.

Przykłady.

Kapliczka drewniana.

Kapliczki drewniane z wnękami oraz wszystkie inne formy kapliczki drewnianych, które nie można zaklasyfikować do innej grupy.

Przykłady.

Kapliczka na słupku.

Kapliczki umieszczone na drewnianych, metalowych lub betonowych słupkach.

Przykłady.

Kapliczka na drzewie.

Wszystkie formy kapliczek umieszczone na drzewach.

Przykłady.

Drewniana kapliczka kłodowa lub słupowa.

Wykonane z kłód dębowych modrzewiowych i sosnowych. Obrabiane zazwyczaj w formie czterobocznych słupów.

Przykłady.

Kapliczka brogowa.

Kapliczki brogowe kształtem przypominają brogi gospodarskie.

Cztery słupy ustawione na planie kwadratu podtrzymują dach o czterech połaciach w kształcie jednakowej wielkości trójkątów. Wewnątrz kapliczki na pomoście lub postumencie stoi figura świętej osoby.
Kapliczki brogowe niegdyś popularne w całym kraju obecnie spotyka się bardzo rzadko.

Przykłady.

Droga krzyżowa.